Słowo EBW do młodzieży XCIX LO z Oddziałami Dwujęzycznymi
im. Zbigniewa Herberta

Rzym. 13, 7
Oddajcie każdemu to, co się mu należy: komu podatek – podatek, komu cło – cło, komu bojaźń – bojaźń, komu szacunek – szacunek.

I.
Drodzy Nauczyciele, Droga Młodzieży XCIX LO im. Zbigniewa Herberta!
W tym miesiącu w wielu miejscach w Polsce oraz w innych krajach Europy i świata wspomina się ofiary i tragedię II wojny światowej, rozpętanej 70 lat temu przez napaść Niemiec, a w 17 dni później przez napaść Rosji Radzieckiej na Polskę. Jesteśmy dzisiaj tutaj, ponieważ wasze liceum ma także swój szczególny wkład w pamiętanie o tamtych wydarzeniach. A gdy na historię patrzymy nie przez pryzmat wydarzeń i dat, lecz jako na ciąg ludzkich decyzji i losów, wtedy odkrywamy, jak bliskie może nam być to, przez co przed laty przyszło przechodzić innym.

Przeczytany przed chwilą wiersz z Rzym. 13 mógł w tamtych czasach dla jednych być usprawiedliwieniem ich postawy czołobitnego poparcia dla zbrodniczego rządu ich kraju (myślę o wielu Niemcach), dla innych mógł być usprawiedliwieniem bierności wobec okupacyjnego reżimu (mam na myśli przede wszystkim postawę całych grup ludności i kolaborujących z totalitarnymi reżimami tamtych lat marionetkowych rządów w innych krajach podbitej zbrojnie Europy, ale także postawę nielicznych Polaków). Afirmacja państwowego porządku i konkretnych rządów, którą można wyczytać z tych słów apostoła, ma jednak granice. Granice, za którymi zaczyna się nie tylko prawo, lecz wręcz moralny obowiązek sprzeciwu.

Pokolenia naszych ojców i dziadków (dla was raczej już pradziadków) przeżywały ten dramat ze wszystkimi konsekwencjami: Ludzie tracili życie, tracili bliskich, tracili dorobek pokoleń i własnej pracy, tracili prawo do stron ojczystych. Każdej niewinnej ofierze tamtych czasów winniśmy szacunek i pamięć. Każdemu żołnierzowi i politykowi, którzy przyczynili się wtedy skrócenia dni udręki i do pokoju - również. Szczególnie zaś pamięć i szacunek winniśmy ludziom, którzy stając przed najtrudniejszymi wyborami moralnymi, woleli narażać siebie na najwyższe niebezpieczeństwa i na utratę życia, niż zrezygnować z wyznawanego systemu wartości. Oddajcie każdemu to, co się mu należy: komu podatek – podatek, komu cło – cło, komu bojaźń – bojaźń, komu szacunek – szacunek.

II.
Rzeczywistość państwa Hitlera, państwa Stalina, Polskiego Państwa Podziemnego z jego walką i jej etosem w ramach ruchu oporu – to dla nas przeszłość. Mamy wielkie szczęście żyć w państwie, którego prawa i wartości ani nie są prowokacją dla chrześcijańskiego sumienia, ani na ogół nie stawiają wobec wyborów moralnych, których ceną byłoby własne życie. Przy wszelkich ułomnościach i niedoskonałości naszego państwa, jest to nasze własne państwo i od nas samych zależy, aby w przyszłości było jeszcze lepiej zorganizowane, aby nam i naszym współobywatelom jeszcze lepiej się w nim żyło.

Co apostoł Paweł wyrażał w realiach rzymskiej okupacji swojego narodu, jest tym bardziej zrozumiałe w realiach wolnego narodu i jego wolnego państwa: Bóg jest Bogiem porządku, a państwo jest formą uporządkowania relacji między ludźmi, służy ich życiu w pokoju i w bezpieczeństwie, zabezpiecza ludziom ich prawa, ale też nakłada na nich zobowiązania.

 

Z wiary w Boga, Stworzyciela i Zachowawcę świata, z wiary w to, że Jezus Chrystus jest Panem i Zbawicielem człowieka, wynikała za czasów apostoła i wynika dzisiaj ta sama chrześcijańska odpowiedzialność za drugiego człowieka, odpowiedzialność, która wyraża się w osobistej postawie i w osobistych wyborach, ale także w postaci uporządkowanych relacji praw, obowiązków, sprawowania zwierzchności i poszanowania zwierzchności. Oddajcie każdemu to, co się mu należy: komu podatek – podatek, komu cło – cło, komu bojaźń – bojaźń, komu szacunek – szacunek.

III.
Za chwilę udamy się na grób rodziców gen. Władysława Andersa, Alberta i Elżbiety. Choć korzenie tej rodziny nie były polskie, w swojej nowej ojczyźnie oboje wychowali czterech synów: Władysława, Karola, Jerzego i Tadeusza na wiernych ojczyźnie i narodowi polskiemu obywateli. Czasy dopełniły wyborów całej czwórki: wszyscy czterej zostali oficerami. W następstwie swojej postawy na polach bitewnych II wojny światowej wszyscy czterej zostali kawalerami Krzyża Orderu Virtuti Militari. Dla wolności swojego narodu i dla przyszłości wolnego państwa polskiego gotowi byli narażać i oddać swoje własne życie. Jedni z wielu znanych i wielu często już bezimiennych bohaterów tamtych czasów.

Nikt z was, Droga Młodzieży, nie wie, przed jakimi wyzwaniami wy sami staniecie w przyszłości. Gdy 14 lat temu wraz z obecnym tu księdzem pułkownikiem należeliśmy do kilku pierwszych, od których rozpoczynała się odbudowa Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego, Polska po upadku komunizmu wydawała się być oazą pokoju i bezpieczeństwa. Zabrakło nam wyobraźni, nie mieliśmy najmniejszego pojęcia, że za kilka lat nasi polscy żołnierze znajdą się w warunkach wojennych, a nam jako kapelanom wojskowym wielokrotnie przyjdzie stawać wśród nich, pełniących misję na rozdartej wojną ziemi kosowskiej, irackiej i afgańskiej.

Kimkolwiek staniecie się w przyszłości, wasze życie – niechby było po brzegi wypełnione radościami i sukcesami – jednak nieuchronnie będzie was stawiało także wobec wyborów i pytań, dotyczących waszego stosunku do społeczeństwa, w którym żyjecie, do narodu, w który wrośliście, do państwa, którego jesteście obywatelami. Niech rodzina Andersów i losy jej członków, staną się dla was podstawą do osobistej refleksji i do przygotowania do wyzwań, przed którymi być może stawać będziecie w przyszłości, w waszym dorosłym życiu. Oddajcie każdemu to, co się mu należy: komu podatek – podatek, komu cło – cło, komu bojaźń – bojaźń, komu szacunek – szacunek.

A pokój Boży i mądrość Boża, które były w Jezusie Chrystusie, niech zawsze będą z wami na waszych drogach. Amen.